De inzameling van Klein Chemisch Afval (KCA) is een vast onderdeel van de milieustraat, maar welke regels zijn er om dit veilig te laten verlopen? Hoe zit het met lithium-batterijen? En welke andere recente ontwikkelingen zijn er? Dit en meer is besproken tijdens het webinar ‘KCA-depots en veiligheid’ dat Modulo heeft georganiseerd in samenwerking met Randolph van der Veen van Afvalstoffen Service Nederland. Hij is specialist op het gebied van KCA-depots en verzorgt trainingen voor afvalinzamelaars en gemeenten.
Gevaarlijk afval of gevaarlijke stof?
Zoals de naam al zegt is een KCA-depot bestemd voor het innemen, sorteren en opslaan van klein chemisch afval dat afkomstig is van huishoudens. Vanwege de risico’s van dit type afval moet er aan verschillende wet- en regelgeving worden voldaan: algemene opslagvoorschriften voor verpakte gevaarlijke stoffen (PGS-15), voorschriften uit de omgevings- / milieuvergunning en de Arbowet. Een belangrijk onderscheid dat Randolph benoemt is dat de PGS-15 is niet van toepassing op alle vormen van KCA, want gevaarlijk afval is niet altijd een gevaarlijke stof.
Dit zit zo: ‘Gevaarlijk afval’ staat beschreven in de milieuwetgeving. Wat huishoudelijk gevaarlijk afval is staat vermeld in de KCA-lijst. ‘Gevaarlijke stoffen’ zijn stoffen met specifieke gevaareigenschappen zoals brandbaar, giftig of bijtend en leveren daarmee een direct risico op voor de mens. Deze stoffen staan beschreven in het ADR en vallen onder de Wet Vervoer Gevaarlijke stoffen. In de praktijk zijn deze stoffen op het KCA-depot eenvoudig te herkennen aan ADR-gevarenetiketten die op de verzamelverpakkingen moeten worden aangebracht. En dienen gezien hun gevaarlijke eigenschappen te worden opgeslagen in de opslagcompartimenten van het KCA-depot.
We hebben dus te maken met gevaarlijk afval dat tevens een gevaarlijke stof is, zoals bestrijdingsmiddelen, verfverdunner, zoutzuur, gebruikte naalden, etc. Daarnaast is er gevaarlijk afval dat geen gevaarlijke stof is, denk aan Tl-buizen, cartridges, oliefilters, water gedragen verf (latex) etc. Deze laatste producten staan op de KCA-lijst om te zorgen dat ze apart op de milieustraat worden ingezameld en niet in het overige afval verloren gaan. De motivatie voor het gescheiden inzamelen van deze producten zijn de mogelijkheden voor bijvoorbeeld recycling. In het geval van latex heeft het een praktische reden: Een emmer verf wil je niet samen met het restafval in een kraakperswagen inzamelen, voor je het weet zit alles onder de verf.
Optimalisatie en kostenbesparing bij inname en opslag van KCA
Gevaarlijke stoffen vragen om extra veiligheidsmaatregelen vanuit PGS-15. Bij gevaarlijk afval zonder gevarenklasse is er geen risico, dus dit afval mag buiten de PGS-15 opslagcompartimenten worden opgeslagen. Het is bijvoorbeeld ook mogelijk om o.a. Tl-buizen en cartridges bij de innamestraat aan te nemen. Door KCA zonder gevarenklasse elders op te slaan, kan een KCA-depot kleiner worden uitgevoerd en worden kosten bespaard. Maar let dan wel op wat in de vergunningsvoorschriften is vastgelegd. Randolph zegt hierover: “Als je bij de vergunningsaanvraag aangeeft dat je het KCA-depot wilt gebruiken om het KCA in op te slaan, dan moet het daar wel in staan.”
Ook een hoge afvoerfrequentie zorgt voor een kleine voorraad en bovendien goed overzicht. Andere besparingen zijn mogelijk door niet alle compartimenten explosieveilig uit te voeren, maar alleen het compartiment met brandgevaarlijke stoffen. Daarnaast is het gebruik van een open sorteerruimte goedkoper dan een gesloten compartiment en zorgt het bovendien voor optimale ventilatie.
Juiste opslag van lithiumbatterijen is een aandachtspunt
Lithium-ion accu’s en batterijen vormen een groot risico doordat ze spontaan kunnen ontbranden. Dit jaar is de brandweer om die reden uitgerukt naar het KCA-depot van Leiderdorp. Gelukkig was de uiteindelijke (brand)schade daar klein. De lithiumbatterijen die opgeslagen waren in een container waren in de brand gevlogen. De precieze oorzaak is niet bekend, maar zoals eerder aangegeven kunnen lithiumbatterijen spontaan ontbranden. De rookmelders signaleerden de combinatie van rook en hitte waarna de kleefmagneten op de branddeuren hun werk deden. Op die manier sloten de branddeuren automatisch waardoor de brand zich niet verder kon verspreiden.
Lithiumbatterijen komen voor in verschillende vormen van groot tot klein. Hoewel er op dit moment nog geen officiële richtlijn is voor de opslag van lithiumbatterijen en -accu’s, is er al wel een eigen gevarenklasse (9a) voor batterijen in het leven geroepen. Dit maakt dat kleine gemengde batterijen en grote lithiumbatterijen worden beschouwd als een gevaarlijke stof. Kleine batterijen worden gemengd ingezameld, omdat het niet uitvoerbaar is om ze op materiaalsoort (lithium en overige zoals alkaline) te scheiden. Bij de opslag is het verplicht om bij belading van de verzamelverpakkingen meerdere laagjes vermiculiet als isolator en stabilisator tussen de batterijen aan te brengen. Bij grote lithiumbatterijen moeten de contactpunten worden afgeplakt. Om verwarring te voorkomen raadt Randolph aan dit bij alle grote batterijen te doen, ongeacht de materiaalsoort: “Dan kan niemand het over het hoofd zien.”
Naast de aparte gevarenklasse voor lithiumbatterijen is ook de PGS 37-2 opgesteld (opslagvoorschriften voor lithiumbatterijen), maar deze heeft op dit moment nog geen wettelijke status. Op basis van deze richtlijn zal de impact voor KCA-depots naar verwachting beperkt zijn. Als ondergrens voor het van toepassing zijn van deze richtlijn wordt namelijk een opslagen hoeveelheid van 333 kg gehanteerd. Een grotere hoeveelheid zal in een KCA in de regel niet voorkomen. Tegelijkertijd geldt natuurlijk dat ook deze 333 kg of minder een gevaarlijke situatie kan opleveren.
Daarom roept Randolph op om lithiumbatterijen in ieder geval niet bij de brandgevaarlijke afvalstoffen te bewaren: “dat is het lont in het vat doen”. Waar deze batterijen dan wel moeten worden opgeslagen is op dit moment nog niet duidelijk. Als het aan Randolph ligt kan dit het allerbeste in een brandwerend separaat opslagcompartiment buiten het KCA-depot: “zolang je het in je KCA-depot houdt heb je een tikkende tijdbom”. Onderstaande afbeelding is een goed voorbeeld van een opslagcompartiment voor lithiumbatterijen.
Meer weten?
Kijk dan het webinar hieronder terug of bezoek de website van Modulo Milieustraten of Afvalstoffen Service Nederland.
Over Modulo Milieustraten
Modulo Milieustraten is het kenniscentrum en de specialist in het circulair ontwerpen en circulair bouwen van milieustraten en circulaire ambachtscentra en depots voor klein chemisch afval. De bordessen bestaan uit gestandaardiseerde, modulaire betonelementen gemaakt van ecogranulaat. Daardoor kunnen ze makkelijk worden aangepast, verplaatst en opnieuw gebruikt. Modulo geeft een inruilgarantie op nieuw gebouwde milieustraten. Modulo biedt een totaalconcept. Wij adviseren gemeenten en afvalinzamelaars/reinigingsdiensten ook bij de ontwikkeling van hun nieuwe milieustraat en circulair ambachtscentrum. Hiervoor voeren wij haalbaarheidsonderzoeken uit en maken we ontwerpvarianten.
