Vermindering van de hoeveelheid restafval en bijdragen aan de transitie naar een circulaire economie. Het zijn maar twee van de voorbeelden waarom gemeenten een circulair ambachtscentrum realiseren. Andere redenen zijn het creëren van sociale werkgelegenheid en kansen voor onderwijs en circulaire ondernemers. Maar wat is de toegevoegde waarde? Hoe maak je dat inzichtelijk in de businesscase? En hoe verhoudt zich dat tot de financiële investeringen? Hoewel er doorgaans niet mee wordt gerekend, bedraagt de maatschappelijke meerwaarde van een circulair ambachtscentrum al gauw enkele tonnen per jaar, stelt Willem van Leeuwen, adviseur circulaire milieustraten en ambachtscentra bij Modulo Milieustraten. In een gesprek met het blog Care4Circulair geeft hij antwoord op de meest gestelde vragen over de waarde van een circulair ambachtscentrum en de maatschappelijke businesscase daarvan.
Wat houdt de maatschappelijke businesscase in?
‘De maatschappelijke businesscase is een uitbreiding op de financiële businesscase. De exploitatiebegroting is daarbij het eerste uitgangspunt voor de maatschappelijke waarde voor de gemeente. Er zijn echter opbrengsten die niet als ‘harde euro’s’ binnenkomen, maar wel een bijdrage leveren aan het algehele welzijn en de welvaart van een gemeente en samenleving. Deze maatschappelijke meeropbrengst wordt niet in het exploitatieoverzicht van een circulair ambachtscentrum meegenomen omdat het nog niet gebruikelijk is om deze opbrengsten toe te rekenen aan een investering of activiteit. Voor een goed onderbouwde en weloverwogen besluitvorming adviseren we echter wel om deze maatschappelijke meeropbrengsten op te nemen in het exploitatieoverzicht en niet alleen te kijken naar de financiële baten en lasten.’
Wat is er bekend over de waarde van een circulair ambachtscentrum?
‘In opdracht van Rijkswaterstaat zijn het afgelopen jaar twee rapporten uitgebracht waar de waarde van het circulaire ambachtscentrum uit blijkt: ‘De impact van Circulaire Ambacht’ door Impact Institute en het inspiratiedocument ‘van alle kanten waarde’. Ook opdrachtgevers erkennen steeds vaker dat elke vorm van waarde telt. Juist door de meerwaarde voor de gemeente, mens, natuur en maatschappij maken steeds meer gemeenten plannen voor een circulair ambachtscentrum (zie het kader hieronder, red.).
Maatschappelijke meerwaarde circulair ambachtscentrum
Gemeente: Het Circulair Ambachtscentrum draagt bij aan sociale en duurzame doelstellingen van de gemeente. Hiervoor moet de gemeente investeren, maar kan ze ook de financiële waarde van vermeden uitkeringen ontvangen.
Mens: De mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt kunnen in een Circulair Ambachtscentrum aan de slag. Dit biedt een toename in welzijn door het hebben van werk én een toename in inkomen t.o.v. het ontvangen van een uitkering.
Natuur: Door spullen te hergebruiken i.p.v. te verbranden wordt de uitstoot van CO2 vermeden én hoeft er geen vervangend product te worden gemaakt.
Maatschappij: Het opnieuw beschikbaar stellen van ingeleverde spullen en materialen voegt waarde toe voor de maatschappij. Bezoekers van een kringloopwinkel zijn namelijk bereid geld te betalen voor tweedehands huisraad of bouwmaterialen.
Waaruit blijkt de waarde van een circulair ambachtscentrum?
‘In een circulair ambachtscentrum worden de ingeleverde spullen en materialen zo hoogwaardig mogelijk hergebruikt. Dit betekent dat zoveel mogelijk (rest)afval wordt voorkomen en producten en grondstoffen hun waarde behouden. Het afval dat niet verbrand hoeft te worden, levert ook een besparing op in de CO2-uitstoot. Voor kringlooporganisaties en circulaire ondernemers biedt het circulair ambachtscentrum werkgelegenheid en een constante instroom van goederen en materialen. De medewerkers in het circulair ambachtscentrum kunnen participeren en re-integreren, wat in veel gevallen een inkomen oplevert en een toegenomen welzijn. Voor scholen is het circulair ambachtscentrum een uitgelezen kans om praktijkonderwijs en stageplaatsen te bieden voor allerlei sectoren, zoals techniek, logistiek, retail en maatschappelijk werk. Wanneer de verschillende organisaties zoals de afvalinzamelaar, kringloopwinkel en het Repair Café samenwerken op één locatie ontstaan ook nog een aantal synergievoordelen. De inwoner krijgt een hoge mate van service omdat die op één plek afval en kringloopwaardige goederen kan afgeven, en huishoudelijke apparaten ter reparatie aan kan bieden. Bovendien verlaagt het voor de samenwerkende organisaties de drempel om kennis, spullen en medewerkers uit te wisselen. Eén centrale locatie vergroot ook de zichtbaarheid, waardoor het circulaire ambachtscentrum kan dienen als showcase. Met ook een educatieruimte op locatie kan het verhaal over de cyclus van afval en hergebruik worden verteld én getoond.’
Hoe maak je de maatschappelijke meerwaarde inzichtelijk in de businesscase?
‘In onze haalbaarheidsonderzoeken drukken we de waarde die het circulaire ambachtscentrum toevoegt voor mens, maatschappij en natuur uit in een geldbedrag. Zo is het hebben van werk voor de werknemers € 35.000,- per FTE per jaar waard, volgens de European Social Survey (ESS). De waarde van herbruikbare goederen vragen we op bij de kringloopwinkel. En voor de CO2-prijs kijken we naar Europese standaarden. Over de werkelijke waarde valt te twisten, maar het maakt het wel mogelijk om verschillende vormen van waarde met elkaar te vergelijken en af te wegen. Ook is het belangrijk om te bedenken waar je de waarde van het circulair ambachtscentrum mee vergelijkt. In onze haalbaarheidsonderzoeken is het alternatief vaak een basis milieustraat voor de 18 verplichte fracties met eventueel een kringloopcontainer. Het circulair ambachtscentrum voegt dan waarde toe door bijvoorbeeld het aantal extra medewerkers dat wordt ingezet met een afstand tot de arbeidsmarkt, het vermeden restafval en de herbruikbare goederen die beschikbaar komen. Daar kunnen we mee gaan rekenen.’
Hoe verhoudt de maatschappelijke meerwaarde zicht tot de financiële investeringen?
‘Op een aantal vlakken is het lastig in geld uit te drukken welke waarde het circulair ambachtscentrum toevoegt. Denk aan onderwijs en gedragsverandering of de bijdrage aan de transitie naar een circulaire economie door inwoners te stimuleren tot afvalscheiding, -preventie en hergebruik. Maar zelfs met alleen de bekende vormen van waarde zien we in de projecten waarbij we zijn betrokken dat de balans positief uitvalt. De maatschappelijke meerwaarde bedraagt dan vaak enkele tonnen per jaar. De afweging blijft echter dat de waarde die wordt gecreëerd belandt bij mens, maatschappij en de natuur, terwijl de directe kosten bij de gemeente liggen. De gemeente zal dus eerst moeten investeren voordat zij de opbrengst ervaart. Dan is er bestuurlijke moed nodig om de knoop door te hakken en in de praktijk te gaan ervaren wat het Circulair Ambachtscentrum nu echt oplevert. In de haalbaarheidsonderzoeken die we uitvoeren nemen we standaard een hoofdstuk op over de maatschappelijke businesscase. We vinden het namelijk belangrijk dat gemeenten inzicht krijgen in de toegevoegde waarde van het circulair ambachtscentrum. Hiermee dagen we onze opdrachtgevers uit om verder te kijken dan alleen de directe financiële businesscase.’
Over Modulo Milieustraten
Modulo Milieustraten is het kenniscentrum en de specialist in het circulair ontwerpen en circulair bouwen van milieustraten en circulaire ambachtscentra en depots voor klein chemisch afval. De bordessen bestaan uit gestandaardiseerde, modulaire betonelementen gemaakt van ecogranulaat. Daardoor kunnen ze makkelijk worden aangepast, verplaatst en opnieuw gebruikt. Modulo geeft een inruilgarantie op nieuw gebouwde milieustraten. Modulo biedt een totaalconcept. Wij adviseren gemeenten en afvalinzamelaars/reinigingsdiensten ook bij de ontwikkeling van hun nieuwe milieustraat en circulair ambachtscentrum. Hiervoor voeren wij haalbaarheidsonderzoeken uit en maken we ontwerpvarianten.
Meer weten?
Lees dan ook: Drie vragen over: een haalbaarheidsonderzoek circulair ambachtscentrum
Of bekijk het webinar over de ‘milieustraat van de toekomst’
Benieuwd naar hoe de maatschappelijke meerwaarde voor uw gemeente uitpakt? Maak een afspraak met Michiel van Wickeren of Willem van Leeuwen voor een vrijblijvend kennismakingsgesprek.
Wilt u meer weten over circulaire ambachtscentra? Kijk dan op de website van Modulo Milieustraten of neem vrijblijvend contact met ons op, telefoon: (035) 5885454. Of volg het blog Modulo Care4Circulair op LinkedIn of Twitter en blijf op de hoogte van alle ontwikkelingen.
